Nguồn gốc và ý nghĩa ngày tết Trung thu Việt Nam

Tết Trung thu là một ngày lễ ý nghĩa và quan trọng trong văn hóa dân gian của nhiều nước châu Á trong đó có Việt Nam. Để biết nguồn gốc tết Trung thu cũng như ý nghĩa và các hoạt động trong lễ hội trăng rằm

Tết Trung Thu, còn được gọi là tết Trung nguyên hoặc tết Nguyên tiêu, là một ngày lễ quan trọng trong văn hóa dân gian của nhiều nước châu Á như Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và nhiều nơi khác. Tết Trung thu thường diễn ra vào ngày 15 tháng 8 âm lịch, khi trăng tròn và sáng rực, thường là tháng 9 trong lịch dương.

Có nhiều câu chuyện và sự tích khác nhau liên quan đến tết Trung thu ở một số nước châu Á. Trong đó ở Việt Nam, nguồn gốc của ngày tết Trung thu bắt nguồn từ sự tích Hằng Nga và chú Cuội.

Chuyện kể rằng, ngày xưa có một tiên nữ là Hằng Nga có nhan sắc xinh đẹp và rất yêu trẻ con. Hằng Nga hay lẻn xuống trần gian chơi đùa với trẻ em mặc dù tiên giới cấm đoán.

Một ngày, Ngọc Hoàng tổ chức một cuộc thi làm bánh ngày rằm. Ai làm được bánh ngon, đẹp, và lạ nhất sẽ được trọng thưởng. Hằng Nga quyết định xuống trần gian để tìm cách làm một loại bánh ngon, đẹp lạ tham gia cuộc thi.

Hằng Nga gặp gỡ chú Cuội, một người có tật nói dóc và đã chỉ cho Hằng Nga cách làm bánh bằng cách trộn tất cả các nguyên liệu lại với nhau rồi mang đi nướng. Kết quả là những chiếc bánh chế bởi chú Cuội khi được đám trẻ ăn thử thì chúng rất thích và khen rất ngon. Nhờ chú Cuội mà Hằng Nga đã thắng cuộc thi và những chiếc bánh này được gọi là "bánh trung thu."

Lúc đó chú Cuội vì phép lạ mà cùng cây đa bị kéo lên cung trăng, Cuội bị kẹt lại ở đây nên rất nhớ nhà và luôn buồn bã. Thấy vậy, Hằng Nga đã xin Ngọc Hoàng cho chú Cuội mỗi năm được xuống trần gian một lần vào dịp rằm tháng 8 âm lịch để đoàn tụ gia đình. Hằng Nga cũng xin được hạ giới ngày đó để được vui chơi và đem bánh trung thu cho đám trẻ ăn.

Từ sự tích chú Cuội được về đoàn tụ với gia đình vào ngày rằng tháng 8 âm lịch, Trung thu có ý nghĩa tết Đoàn viên, là dịp để các thành viên trong gia đình tụ họp, ăn uống và chia sẻ những câu chuyện cùng nhau. Ngày tết Trung thu là dịp thể hiện tình cảm yêu thương, sự quan tâm và sự gắn kết giữa các thế hệ. Những người con xa nhà khi về thăm gia đình thường tặng bánh trung thu như một cách bày tỏ sự yêu thương đối với cha

Đối với trẻ em, Trung thu là dịp được chị Hằng xuống chơi, được ăn bánh trung thu, phá cỗ, được tặng lồng đèn đủ sắc màu. Trung thu là tết Thiếu nhi cũng thể hiện ý nghĩa trẻ em luôn được người lớn yêu thương, được vui chơi và được biết về nét văn hóa truyền thống của Việt Nam.

Đối với văn hóa nông nghiệp lúa nước, mùa thu tháng Tám là thời điểm mưa thuận gió hòa, khí hậu mát mẻ và vụ mùa gieo trồng thuận lợi. Người dân tổ chức lễ hội vào ngày tết Trung thu để cảm tạ trời đất đã ban cho mùa màng bội thu, đem lại sự ấm no, đồng thời là dịp để trai gái gặp gỡ, giao duyên hay kết nối bạn bè, làng xóm. 

Ý nghĩa các tên gọi của tết Trung thu ở Việt Nam:

• Rằm tháng Tám: Ngày rằm lớn vào ngày rằm tháng 8 âm lịch
• Tết Trung thu: Tết giữa mùa thu
• Tết Đoàn viên: Tết mà các thành viên trong gia đình đoàn tụ, sum họp ăn bánh, uống trà
• Tết Thiếu nhi: Tết để trẻ em vui chơi, phá cỗ, rước đèn
• Tết Trông trăng: Có ý nghĩa chỉ hoạt động ngắm trăng tròn trong lễ hội